Die burn-out zag ik niet aankomen

‘Ik had het niet aan zien komen’. ‘Ik dacht dat ik het onder controle had, dat het mij niet zou overkomen.’

Hoe kan het je dan toch overkomen, die burn-out?

Juist in crisistijd ben je extra kwetsbaar. Er zijn allerlei extra stressfactoren:

• moet je aanpassen. (Verandering van gewoontes kost extra energie.)
• Je vergeet veel oude gewoontes zoals gezond eten, wandelen, sporten, pauzes houden.
• Je mist de vanzelfsprekende steun van collega’s en leidinggevende.
• Je moet veel meer achter de computer zitten.
• Je mist privacy omdat je familieleden ook thuis werken.
• De toekomst lijkt onzeker: Wat gaat er met mijn werk gebeuren? Is er wel geld voor extra collega’s zoals ons eerder was beloofd?

Stress dempt je gevoelens

Maandenlang kan dat goed gaan, want je lichaam is veerkrachtig en kan veel hebben. Achteraf  gezien waren er wel signalen, maar als je eenmaal in de stress stand staat, dempen de stresshormonen je pijnbeleving, gevoelens en vermoeidheid. Sowieso lukt het niet zo goed om te voelen als je onder druk staat.

Jammer genoeg komt er een stadium dat allerlei neigingen worden uitvergroot. Je ontwikkelt cynisme, een kort lontje of paniek. Uiteindelijk kan, net als met elastiek, de rek  teveel zijn. Als het elastiek van je veerkracht plotseling knapt, kun je niet meer. Herstel kan het maanden duren, soms wel jaren, voor je weer in staat bent om op je oude niveau te werken.

Er is een gevoelsbewustzijn, felt sense, wat je preventief kunt ontwikkelen. Als je bijtijds gevoelens waarneemt kun je er iets mee doen voor ze verergeren. Gevoelens van een knoop in je maag, een last op je schouders, een prop in je keel, of een steen op je borst. Gevoelens van onzekerheid, je zorgen maken, verontrust zijn,  terneergeslagen, frustratie, ergernis. Deels zijn het emoties, deels gaat het om ervaringen die subtieler zijn dan emoties en nog geen naam hebben. Ze zijn voorwoordelijk. Ze dienen zich aan, maar je kunt of wilt er geen aandacht aan geven. Dat is te eng of je hebt geen tijd. Bij druk laat je het er maar bij zitten. Tot je er niet langer omheen kunt en de signalen sterker worden: paniek, slapeloosheid, somberheid, snel kwaad worden, steeds maar moeten huilen.

De gevoelens waren verdwenen onder een deksel van ‘Ik moet….’ Ze barsten naar boven en vragen om je absolute aandacht en tijd. Net als kleine kinderen die je steeds hebt genegeerd, en die opeens in alle hevigheid aandacht vragen. Je kunt niks anders meer dan malen en voelt je radeloos.

Wat dan?

Hoe zorg je dat je er op tijd bij bent?

Door te luisteren naar je gevoel. Hoe subtiel of ongemakkelijk ook. Dan voorkom je erger.

Wat wil een gevoel je dan zeggen?

Het wil je zeggen dat er iets is dat afwijkt van liefde en vrede in jezelf. Een gedachte die je verontrust. Zo’n gedachte komt op naar aanleiding van een gebeurtenis of crisis.

Dagboek

Ik houd van jongs af aan een dagboek bij waarin ik schrijf over mijn gevoelens en gedachten. Het is voor niemand interessant om te lezen. Het is chaotisch en van de hak op de tak. Maar het helpt me om mijn gevoelens expressie te geven, te herkennen, erkennen, benoemen, mentaliseren en ze te laten zijn of wegstromen.

Schrijf jij over je emoties? Is dat een vorm die bij je past? Koop een schrift, of pak je oude dagboek en ga geregeld schrijven over wat je voelt. Het is een uitstekende manier om te luisteren naar je gevoelens. Om signalen bijtijds op te merken en te verwoorden. Om erger te voorkomen.

Of heb jij een andere vorm nodig? Zoals goede gesprekken met een ervaren coach?

Wat we nodig hebben in deze wereld zijn mensen die uitgerust genoeg zijn om helder na te denken. Mensen die hun natuurlijke intelligentie kunnen inzetten zonder dat die overschaduwd wordt door emoties. Hoe zorg jij daarvoor?

Er is elke dag wel iets om je druk over te maken. Of er nu een crisis is, komt of geweest is. Stress is niet alleen van deze tijd. Maar chronische stress is wel schadelijk. Ik wijd een serie blogs aan het creëren van goede gewoontes om weerbaar te zijn tegen stress. Want ook in deze tijden kun je kalm blijven en floreren. Dit was deel 5.