Welke vraag stel je iemand met burn-out?
‘Hoe gaat het met je?’
Kun je deze vraag wel stellen aan iemand die burn-out is?
Betrokken
Gisteren had ik een bijeenkomst van mijn broodfonds*. We hadden een open uitwisseling over burn-out en hoe daar mee om te gaan. Af en toe is er iemand van ons broodfonds burn-out. Het gaat in die gevallen om de langst durende periodes dat iemand een beroep doet op ons financiële vangnet.
Bijna elk lid van ons broodfonds heeft wel ervaring met periodes van stress, overspannenheid of burn-out. We vroegen elkaar hoe we het vonden als je op zo’n moment de vraag krijgt: ‘Hoe gaat het met je?’
Zo’n vraag roept bij een burn-outer vaak verwarring op: ‘ik kan niet vertellen dat het beter gaat’ (angst om teleur te stellen)’, ‘Ik heb geen vrolijk verhaal’ (behoefte om positief over te komen), ‘Werk ik wel hard genoeg aan mijn herstel?’ (schuldgevoel), ‘Gaat het nou eigenlijk wel of niet beter met me’ (moeite met het geven van een oordeel).
Het is een heel open vraag. Misschien zit de burn-outer nog in een periode van braak liggen. Ze weet nog niet welke kant het op zal gaan met haar leven. Er zijn misschien wel ideeën. Maar om die om te zetten in een besluit? Dat is nog veel te vroeg. Eerst moet herstel inzetten. Vragen beantwoorden doorkruist twijfel, het niet weten, het maar overlaten, het verdragen.
Tegelijkertijd is het heel fijn om te merken dat een ander betrokken is en oprecht wil weten hoe het gaat. Dan moet er wel tijd zijn voor een gesprek. De tijd voor een hakkelend, zoekend antwoord bijvoorbeeld. Of ruimte voor ‘Ik weet het eigenlijk niet’.
Focus
Vraag een burn-outer:
‘Hoe gaat het vandaag met je?’
Dat is meer gefocust. Het helpt een burn-outer om te kiezen uit alle mogelijke antwoorden om iets over zichzelf te vertellen. Kiezen is juist iets wat verstoord is bij een flinke burn-out. Als er veel opties zijn, veel potjes jam, mist een burn-outer de breinfunctie om tot een keuze te komen. Ze loopt de supermarkt uit zonder jam.
Ik stel soms de vraag:
‘Wat gaat er beter?’
Soms levert dat een fijn gesprek op over kleine verbeteringen die opgemerkt worden.
Maar zo’n vraag kan te ver afstaan van waar iemand uithangt. Misschien heeft mijn coachee op dat moment wel behoefte aan erkenning hoe moeilijk het allemaal is.
Als ik toch vraag ‘Hoe gaat het met je?’ en er komt iets verdrietigs, merk ik dat het fijn is om naar iemand te luisteren en er gewoon maar te zijn. Ik hoef niks op te lossen. Ik hoef niet mee te lijden, maar ik kan wel aanwezig zijn en mede verdragen wat er is. Zeker in de beginperiode is een burn-out één grote oefening in verdragen. Erkennen en verdragen is de eerste stap naar herstel.
Gezien worden
Deze tip kreeg ik van een intervisiegenoot. Stel geen vraag. Zeg:
‘Fijn je te zien. Ik heb je gemist.’
En dan kijken wat er ontstaat.
* Een broodfonds is een groep van rond de 40 ondernemers die maandelijks geld opzij zetten als financieel vangnet voor zieken in de groep. De opvang van de zieke(n) bestaat uit een maandelijkse gift. Als je het broodfonds verlaat, krijg je je gespaarde geld mee. Als er een periode niemand ziek is, en de buffer is groot genoeg, krijg je je gespaarde geld terug.